3 januari 2010

TØØRN: DE 4E DIMENSIE


TØØRN is gebaseerd op de poëtische Edda: een verzameling van goden- en heldenliederen. Noordse mythologie met bekende goden als Wodan, Donar en Freya. Het theaterstuk is opgebouwd uit 5 delen en duurt ongeveer een uur.


DE GEBOORTE VAN DE AARDE


ach Aarde
er is geen slechtere
er is geen betere




DANS VAN DE DWERGEN EN ELFEN




kronkelend door de modder
met voeten van boomschors

vlinderend in de lucht
met vleugels van licht


DE VANGST VAN LOKI

In dit stuk wordt Loki gezocht door de goden, die hij daarvoor heeft beledigd in een scheldrede die hij als 13e (ongenode) hield tijdens een feestelijke bijeenkomst van de goden. In het stuk wordt hij gevangen en afgevoerd. Loki is een charmante en intelligente god met heel gemene trekken. Bij Ragnarok, het einde van de goden en van de wereld (vergelijkbaar met het Armageddon van de christelijke godsdienst), voert hij de reuzen, de aartsvijanden, aan tegen de goden.

geen rivier
geen waterval die hem nog
kan verbergen

adem
doet ijsvelden
smelten


HET VILLEN VAN OTR

Otr is een god die zich overdag in een otter veranderd om zo gemakkelijker een sappige zalm te kunnen verschalken. Hij is bezig met zalmen vangen in het schuimende water van een stroomversnelling als Loki hem ziet, terwijl hij samen met zijn kameraden de buurt aan het afschuimen is. Opportunistisch doden zij Otr en villen hem. Onbekend met het feit dat zij in feite Otr hebben gedood, laten zij triomfantelijk het vel aan Hreidmar zien. Die ontsteekt in woede omdat hij zijn zoon herkent in het bloederige vel. Hij eist genoegdoening. Loki en zijn kameraden moeten schatten betalen aan Hreidmar door Otr's gestroopte vel te overladen met kostbaarheden.








ondersteboven
in een duivels web -
zijn kostbare huid







DE BERSERKER WOEDE

Berserkers zijn een groep noordelijke bewoners die door Wodan (ook Odin genaamd) tot oorlogzuchtige razernij zijn opgezweept. De Berserkers geloven dat zij onkwetsbaar zijn voor staal en vuur en benaderen hun vijanden onbevreesd en onverschrokken met een vreselijk angstaanjagende bloeddorstigheid.
'Going berserk' is nog steeds een Engelse uitdrukking, die staat voor razend worden. Berserkers waren bij de vikingen de stoot- en elitetroepen: waarschijnlijk onder invloed van drugs waren ze nergens bang voor en doordat ze zeer getraind en sterk waren, konden ze mooi bij een veldslag de eerste klappen opvangen.

op een blinde muur
schaduwen van geesten
.... en de Aarde beefde

ach Aarde
er is geen slechtere
er is geen betere


Hoewel TØØRN ongeveer een uur duurt, leek het voor mij eerder minuten. Er is gewoon veel te zien en als ik aan het fotograferen ben, kom ik tijd te kort. Het verhaal is - zeker als je niet bekend met de goden- en heldengedichten - niet makkelijk te volgen. Je zou het stuk meerdere malen moeten gaan zien (of dit blog vooraf bekeken en gelezen moeten hebben).

Maar eigenlijk is dat ook niet zo belangrijk. Laat het gewoon over je heen komen en geniet van de slow-motion bewegingen, de vormen en kleuren, de klanken en het onverwachte. Laat je fantasie de vrije loop!

De haiku's zijn van Ria Giskes-Pieters. De toelichtende tekst bij de delen is merendeels van John Giskes.

Van goden en helden


De Noordse mythologie heeft een omvangrijk verspreidingsgebied. Het omvat het noorden van het huidige Engeland, Noord-Nederland, grote delen van Duitsland, een stukje Tsjechië, Polen, Denemarken, Zweden en Noorwegen. Veel Noren zijn omstreeks 1200 - 1300 nC naar IJsland gevlucht. Daar vindt de poëtische Edda zijn oorsprong.

De Noordse mythologie is niet één twee drie te vatten. Grofweg wordt in die mythologie uitgegaan van de huidige 'onvolmaakte' tijd die uiteindelijk over gaat in een nieuwe tijd waarin de Goden alleen maar goede eigenschappen hebben. Die nieuwe tijd breekt aan in het Ragnarok (het einde van de wereld) als Yggdrasil (Wereldboom) vergaat, opbrandt met een stekende vlam naar de hemel.

Yggdrasil

Elementen die bij ons nog zichtbaar zijn van dat Noordse geloof zijn o.a. de namen van de dagen, woensdag (Wodan), donderdag (Donar) en vrijdag (Freija), Datzelfde geldt voor de benamingen van die dagen in Engeland en Duitsland. Oorspronkelijk heette de woensdag daar Wotanstag; onder invloed van de kerk is dat veranderd in Mitwoch. Wodan was immers de hoofdgod in het Noordse geloof.

De tekst TØØRN is een taalgrapje: toorn, de goden zijn boos. De 4e dimensie slaat op het 'goddelijke'.

Tekst en tekening: John Giskes