De Storm, John Giskes en Butoh

Op dit blog volg ik bewegingskunstenaar John Giskes en andere (butoh)performers. Ik zie mijn fotografie van hem en collega's als 'gesamtkunst'.

John is een veelzijdig kunstenaar en butoh-performer. Butoh is een oorspronkelijk Japanse, zeer vrije dansvorm. Hij experimenteert daarbij met licht en met speciale stoffen. Van die stoffen maakt hij onder meer kostuums, waarin hij – vaak met collega performers – optreedt. 

Ik ben geïntrigeerd door het visuele van John’s bewegingen en creaties: de langzame, hoekige bewegingen, de vreemde lichaamsvormen die ontstaan en de vaak zeer expressieve, angstaanjagende gezichtsuitdrukkingen. Ik zoek als fotograaf die momenten waarop al die creativiteit is samengebald. Als ik het niet vastleg, is het – afgezien van een herinnering van de toeschouwer – verdwenen!

Ik ben met John in aanraking gekomen door zijn optreden met een aantal andere performers in De Storm (vandaar de naam van dit blog) bij KunstPoortNoord. Klik hier voor foto's van dat optreden.

John: 'De groep is opgericht in 2007. De eerste avondvullende productie was in 2008 klaar. Wij hebben een zeer gevarieerde groep medewerkers, velen zijn beeldend kunstenaar of hebben op een of andere manier met kunst te maken. Wij zijn gegrepen door Butoh, een oorspronkelijk Japanse dansvorm die tegen alle conventies ingaat. Een totaal vrije vorm van dans.'

Inmiddels bestaat De Storm niet meer en ben ik John Giskes (Konpaku) als solo-performer gaan volgen, al of niet in het gezelschap van andere kunstenaars. John heeft naast zijn butoh-voorstellingen nog veel meer kwaliteiten, zoals je op dit weblog kunt zien.

John over Butoh (Dance of Darkness) en Konpaku

'Het begrip ankoku butoh, later afgekort tot butoh, werd geïntroduceerd door Hijikata en betekent zoveel als Dans der Duisternis. Het is het beste te omschrijven als een optelsom van elementen uit het traditionele Japanse theater, Ausdrucktanz en mime. Het breekt met de gevestigde (dans)regels en laat veel ruimte voor improvisatie.

Kenmerken die men vaak aantreft zijn de wit geschminkte lichamen, het langzame bewegingsverloop, de vaak kaalgeschoren schedel en de verkrampte houdingen. De dans roept beelden op van verval, angst en vertwijfeling, van erotiek, extase en verstilling.

Butoh is sterk beïnvloed door de reeds genoemde Ausdrucktanz, omdat in de jaren twintig enkele Japanners naar Duitsland vertrokken om kennis te maken met de Europese dans. Ohno was vooral enthousiast voor de krachtige vrouwendans in flamenco. Bij hun terugkeer in Japan richtten zij hun eigen dansscholen op waarin zowel Kazuo Ohno als Hijikata hun eerste opleiding kregen In 1954 ontmoetten deze twee grondleggers van butoh elkaar. Het zou het begin worden van een jarenlange samenwerking waarin Hijikata vele stukken van Ohno zou regisseren en choreograferen. Hijikata's studio zou uitgroeien tot het middelpunt van de beweging, voor zover men kan spreken van een beweging. Er zijn namelijk zoveel verschijningsvormen als dansers.
Er is een groot verschil tussen de mysterieuze en esthetische butoh van Sankai Juku en de rauwe, speelsere en extravagante vormen zoals die te zien zijn bij bijvoorbeeld Byakko-sha en Dance Love Machine.

Konpaku is het Japanse woord voor ziel, eigenlijk ziel in het meervoud, want Konpaku is een samentrekking van Kon en Paku, het eerste is de ziel in de hier gebruikelijke betekenis dus vooral geestelijk, Paku betekent ook ziel maar is de ziel van het lichaam of het leven in algemene zin, hetgeen in elk levend wezen aanwezig is. De moeilijkste opdracht aan een Butoh danser is: dans de konpaku, dans jouw relatie met je psychische en fysieke zijn.'